Święta z chemicznego punktu widzenia

Święta z chemicznego punktu widzenia

Lekcje chemii w klasie III liceum to przygoda z chemią organiczną. Nazwa „związki organiczne” wywodzi się z czasów, kiedy uważano, że ich synteza może dokonywać się wyłącznie w organizmach żywych. Dziś wiemy, że to chemia związków węgla. Po kilku miesiącach nauki możemy stwierdzić, że węgiel „zwariował”. 🙂 Mnogość połączeń, jakie tworzą atomy węgla między sobą oraz z innym atomami jest niesamowita. W tej olbrzymiej grupie związków (ponad 100 milionów) postanowiliśmy poszukać związków „świątecznych”

Oto co znaleźliśmy.

Jaki zapach ma choinka? Leśny, żywiczny, świąteczny. Tę charakterystyczną nutę aromatyczną świerki, jodły i sosny zawdzięczają związkowi organicznemu o nazwie α – pinen. Jest to węglowodór z grupy terpenów. Stosowanie pinenu może mieć szerokie efekty, a dotychczasowe wyniki badań  wskazują na możliwe właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i poprawiające pamięć.

Nie ma wigilii bez karpia. Za jego charakterystyczny błotnisty zapach odpowiedzialna jest geosmina. Jest cykliczny nasycony alkohol. Okazuje się, że ludzki nos jest wyjątkowo wrażliwym instrumentem wykrywania geosminy w powietrzu. Człowiek jest zdolny do rozpoznania tego zapachu nawet, gdy koncentracja tego związku wynosi zaledwie 5 cząsteczek na bilion. Zapach geosminy można usunąć, dodaniem do ryb octu (estryfikacja).

Aromat goździków towarzyszy nam przez całe święta. Jedyny w swoim rodzaju zapach goździkom daje eugenol. Jest to bezbarwna oleista ciecz o właściwościach antyseptycznych i znieczulających. Eugenol należy do terpenoidów, czyli pochodnych terpenów, które są głównym składnikiem terpentyny (destylat z żywicy z drzew). Znalazł on zastosowanie w stomatologii, jako płyn do zarabiania past podczas wypełniania kanałów korzeniowych, a także, jako materiał do tymczasowego wypełniania ubytków.

Aldehyd cynamonowy, zwany cynamalem to główny składnik cynamonu. Ten nienasycony aldehyd w przyrodzie występuje w konfiguracji trans. Amerykańscy naukowcy dowiedli, że cynamal jest doskonałym stymulatorem metabolizmu lipidowego, pozwalającego na spalanie tkanki tłuszczowej, a tym samym zapobiegającym nadwadze. Idealny do świątecznego stołu. 😉

Owoce cytrusowe swój świeży zapach zawdzięczają limonenowi. To węglowodór z grypy terpenów, który ma udokumentowane działanie przeciwnowotworowe. Olejek ze skórek pomarańczy właśnie dzięki niemu zawdzięcza swoją łatwopalność. Stosowany jest jako substancja zapachowa przy produkcji kosmetyków i środków czystości.

Cukier wanilinowy zawiera wanilinę, a cukier waniliowy zawiera wanilię. Wanilina to jeden ze składników zapachowych wanilii. Wanilina zawiera pierścień benzenowy podstawiony trzema podstawnikami: grupą aldehydową, hydroksylową i metoksylową. Roczne zapotrzebowanie na wanilinę wynosi ok. 10.5 tysięcy ton.

 

Wesołych Świąt

klasa 3b

(mc)